Drukker – taal- en heemkundige
Van de Bellemnaar Jules Van Lantschoot wisten oudere dorpsgenoten dat die man een zekere betekenis had voor de streekgeschiedenis. Maar dit was weinig meer dan dat hij had gepoogd een Meetjeslands dialectwoordenboek te maken. Die relatieve onbekendheid is deels te wijten aan zijn verhuis, nog voor de eeuwwisseling, naar Dendermonde, waar hij een carrière als drukker-uitgever uitbouwde. Dit betekende geenszins het doorknippen van de band met zijn geboortedorp en het Meetjesland. Het digitaal beschikbaar worden van het regionale weekblad ’t Getrouwe Maldeghem, naast enkele andere bronnen, droegen er toe bij dat de kennis over deze figuur merkelijk kon worden aangevijzeld.
Hij stamde uit de betere sociale klasse (zijn vader was een tijd burgemeester), waardoor hij de mogelijkheid kreeg te studeren. Dit leidde er op zijn beurt toe dat hij in contact kwam met de Vlaamse Beweging, de Romantiek, de ontluikende christen-democratie enz.
Naar het voorbeeld van zijn leermeesters, en voornamelijk de taal- en volkskundige Amaat Joos, koos hij niet voor de gemakkelijkste weg – meegaan in de franskiljonse stroom – en hij vond in het Meetjesland een aantal gelijkgezinden: zowel op het vlak van de Vlaamse zaak, de volkstaal, de lokale geschiedenis e.a.
Zijn grootste verdiensten situeren zich op het vlak als uitgever, in Dendermonde, maar ook in een veel ruimere regio. Ook op taalkundig vlak liet hij zich niet onbetuigd. Voor onze streek was hij een pionier voor de lokale geschiedschrijving. Hij was niet de eerste en evenmin echt origineel. Vermoedelijk door zijn verhuis en zijn andere activiteiten heeft hij zijn ideeën niet kunnen verwezenlijken of afwerken. Aan zijn dialectwoordenboek, het Meetjeslandsch Idioticon, is hoogstwaarschijnlijk hard gewerkt, niet alleen door hem, maar ook door anderen die hij wist te motiveren. Er zou veel materiaal zijn ingezameld, maar daar strandde het project. Hij verzorgde wel een publicatie over Meetjeslandse volksvertelsels (die na meer dan 20 jaar nog eens werd heruitgegeven).
We mogen hem beschouwen als de eerste echte Aalterse heemkundige, die enkel wou publiceren op basis van onderzoek, waarbij geen plaats was voor fictie of enkel het brengen van een mooi (verzonnen) verhaal.
Meer informatie:
Filip Bastiaen, Jules Van Lantschoot, een pionier van de Meetjeslandse heemkunde (Bellem, 1871 – Schoonaarde, 1941), in Appeltjes van het Meetjesland, jb. 63 (2012), p. 69-93 (zie download: pionier).
Filip Bastiaen, Volksvertelsels en andere zanten van Jules Van Lantschoot, in Land van de Woestijne, jg. 35 (2012), nr. 3, p. 31-41.
Filip Bastiaen, Bellemnaar Jules Van Lantschoot, zijn taalparticularisme en de 19de-eeuwse Meetjeslandse dialectstudie, in Erik Wille é Tineke De Pauw, Dialectwoordenboek Zuidwest-Meetjesland, Aalter, 2013, p. 50-57.