In Appeltjes van het Meetjesland (1999) beschrijft Filip Bastiaen de legende van Veronica’s kruis. Deze legende was al enkele keren in heemkundige publicaties aan bod gekomen, met een beperkte historische duiding (de moord op Veronica Verduere door twee vlaskoopmannen). De auteur ging op zoek naar de werkelijke elementen, getoetst aan een proces, en kwam tot sterke gelijkenissen tussen een echte, vroegere moord en het verhaal van ongeveer 150 jaar later (legende gepubliceerd in 1879 en de moord dateerde van 1734).
Veronica is in de legende een eenentwintigjarig weesmeisje dat als dienstmeid bij de Bellemse pastoor woonde. Het verhaal speelde zich af in 1793. De oude pastoor kwam te weten dat Franse soldaten door Bellem zouden trekken en dat het veiliger was alles van waarde weg te bergen. Daarom besloot hij zijn waardevolle zaken bij zijn collega van Lotenhulle in veiligheid te brengen. Hij deed voor deze geheime zending een beroep op zijn huishoudster Veronica.
Haar verloofde Eduard, de zoon van de bakker, zou haar op de tocht door de bossen vergezellen en haar indien nodig verdedigen. ’s Middags, om twee uur, vertrokken ze via het achterpoortje, zodat niemand hen zag. De stemming onderweg was bedrukt. Veronica had een bang voorgevoel. Plots hoorden ze het geritsel van bladeren en in een mum van tijd was Eduard door Franse soldaten aan handen en voeten gebonden. Ze duwden hem een prop in de mond. Veronica gilde en viel bewusteloos. Voor alle veiligheid bonden de soldaten ook haar vast.
Toen de overvallers het pakje openden, kwam Veronica weer bij bewustzijn. De soldaten waren in vervoering, zoveel goud en geld... Ze beschouwden de vangst als een compensatie voor hun achterstallige soldij. Na de buit te hebben verdeeld, doorzochten ze ook de kleren van hun slachtoffers, maar tevergeefs. Hun honger was echter nog niet gestild en ze sleurden het jonge meisje het bos in. Eduard moest het met lede ogen aanzien en besefte maar al te goed wat de snoodaards met zijn verloofde uitrichtten. Na de verkrachting sleurden ze haar weer tot bij hem.
De soldaten beraadslaagden opnieuw en namen Veronica weer mee het bos in. Kort daarna hoorde de jongen een ijselijke kreet. Het hart van zijn Veronica werd met een degen doorboord. Eduard verloor het bewustzijn. Hij werd een hele tijd later van zijn touwen verlost, door… een Frans officier.
Tegen de avond togen twee dorpelingen, op vraag van de pastoor, op zoek naar Veronica en haar verloofde. Veronica werd pas enkele dagen later, na de aftocht van de Franse soldaten, begraven. Eduard overleefde verschrikkelijke voorval niet: hij overleed aan het einde van de begrafenis. Het werd ook de oude pastoor te veel. In zijn laatste wilsbeschikking bepaalde hij dat op de plaats van de moord een kruis ter eeuwige nagedachtenis zou worden opgericht!...
Meer informatie:
Filip Bastiaen, Veronica’s Kruis in Lotenhulle: moord, legende en mysterie, In Appeltjes van het Meetjesland, jb. 50 (1999), p. 231-254 (zie downloads).
